e-Belge mükellefi nedir?

Yürürlükte olan kanunlar kapsamında; e-fatura, e-serbest meslek makbuzu (e-SMM), e-arşiv fatura, e-ihracat faturası ve e-irsaliye kesmek gibi zorunlu e-belgeye geçişi bulunan firma sahipleri, e-belge mükellefidir. e-Belge mükellefleri, GİB tarafından yayınlanan kriterlere göre e-belgeye zorunlu geçiş sürecini başlatmak durumundadır. 

Kimler e-belge mükellefidir?

Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yapılan son değişiklikle, e-belge mükelleflerinin kapsamı genişletildi. “e-Belge mükellefi olarak adlandırabileceğimiz kişiler kimler?” Yıllık ciro limitlerine göre belirlenen kriterleri kapsayan; e-fatura, e-arşiv, e-irsaliye ve e-SMM kesmek zorunda olan kişiler, e-belge mükellefidir.

e-Belge zorunluluk kapsamı

Vergi Usul Kanununun 509 Sıra No.lu Tebliğinde, e-belge kullanması gereken mükellef grupları hakkındaki yeni düzenlemeler açıklandı. İlk olarak e-fatura uygulamasına zorunlu geçiş için yıllık ciro limitleri kademeli olarak düşürüldü.

e-Fatura ve e-arşiv zorunluluğu

Açıklanan tebliğde, brüt satış geliri 2021 hesap döneminde 4 milyon, 2022 ve müteakip hesap dönemleri için ise 3 milyon TL ve üzeri olan mükelleflere e-fatura ve e-arşive geçme zorunluluğu getirildi.

e-Ticaretle uğraşan kişiler için kendi siteleri veya internet satış platformları üzerinden mal veya hizmet satışı gerçekleştiren mükelleflerden; 2020 ve 2021 hesap dönemlerinde 1 milyon TL, 2022 veya devam eden yılların hesap dönemleri için 500 bin TL ve üzeri brüt satış geliri olanlara da yine e-fatura ve e-arşiv düzenleme zorunluluğu geldi.

e-Arşiv ve e-fatura kullanması zorunlu diğer mükellefler de şu şekilde; gayrimenkul veya motorlu taşıt; alım, satım, imal, inşa veya kiralama işlemlerini yapanlar ve bu işlemlere aracılık yapan mükelleflerden 2020 ve 2021 hesap dönemleri için 1 milyon TL, 2022 ve devam eden hesap dönemleri için 500 TL ve üzeri brüt satış kazancı olanlar; Kültür ve Turizm Bakanlığı ile belediyelerden yatırım veya işletme belgesi almak amacıyla konaklama hizmeti veren otel işletmelerine de e-arşiv ve e-fatura kullanması zorunlu mükellefler arasına girer.

e-SMM zorunluluğu

GİB’in yayınladığı Vergi Usul Kanunu (VUK) Genel Tebliği’nde yer alan düzenlemede, 30 Haziran 2020’den itibaren mesleki faaliyetine yeni başlayan veya devam eden, vergi mükellefi olan tüm serbest meslek mensupları için elektronik serbest meslek makbuzu (e-SMM) kullanma zorunluluğu getirildi.

“e-SMM mecburiyeti kimleri kapsıyor?” 

Avukat, arzuhalci, doktor, mimar, diş hekimi, veteriner hekim, danışman, mühendis, noter, müşavir, serbest muhasebeci mali müşavir, yeminli mali müşavir, kimyager, ressam, yazar, bestekar, serbest öğretmen, yönetmen, artist, menajer, senarist, ebe, sünnetçi, rehber ve sağlık memuru gibi; işiniz sermayeye dayalı değil mesaiye dayalıysa, kişisel bilgi ve becerilerinizden yararlanıyorsanız e-SMM zorunluluğu kapsamında olabilirsiniz.

e-SMM mecburiyeti içinde olmasına rağmen e-SMM düzenlemeyen ve kullanmaya başlamayan mükellefler, Vergi Usul Kanununda yer alan hükme göre yaptırıma maruz kalır.

e-İrsaliye zorunluluğu

Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yapılan son düzenleme sonrasında, e-irsaliyeye geçiş zorunluluğu kapsamında 2021 ve müteakip hesap dönemlerine ait ciro haddi 10 milyon TL olan işletmeler temmuz ayında e-irsaliye geçişlerini tamamlamıştı.

e-İrsaliyeye geçme zorunluluğu bulunmayan ancak gönüllü olarak e-irsaliyeye geçişini yapmak isteyen firmalar için herhangi bir tarih zorunluluğu bulunmuyor. Bu firmalar diledikleri tarihte elektronik irsaliyeye geçişini tamamlayabilirler.

e-Defter zorunluluğu

Bildiğiniz üzere, GİB’in yayınladığı tebliğ ile 2022 yılının ocak ayına kadar e-defter uygulamasına geçiş zorunluluğu getirilmişti.

e-defter neden önemli? 

e-Defter, kanunen tutulması zorunlu olan yevmiye ve büyük defterlerin, dijital ortamda saklanması, mailiyeye ise e-imza ile berat verilen bir sistemdir.

e-Defter uygulamasına geçiş için zorunlu bir ciro sınırı bulunmuyor. Yalnızca, 4 milyon TL’yi aşan firmalar e-deftere geçmek zorundadır. Bunun yanı sıra 1 Ocak 2023 tarihine kadar zorunlu e-faturaya geçiş yapan firmaların e-defter geçişlerini de tamamlamaları gerekiyor.

e-Fatura ve e-arşive gönüllü olarak geçen, ancak e-deftere geçiş yapmak istemeyen firmalar için (4 milyon sınırına kadar) e-deftere geçme zorunluluğu da yok.

e-Fatura ve e-arşiv

e-Fatura, bir mal veya hizmet satışı sonrasında, müşterinin ödemesi gereken ücretin belirlendiği belgenin elektronik olarak düzenlenmiş halidir. e-Faturanın matbu faturadan bir farkı yoktur. Sadece e-fatura, elektronik ortamda düzenlenir.

e-Arşiv de bir elektronik fatura türüdür. e-Arşiv yalnızca e-fatura mükellefi olmayan firmalar ve son kullanıcı için düzenlenir.

e-SMM

Serbest meslek erbaplarının sundukları hizmet karşılığında, gerçekleşen tahsilatları için elektronik ortamda düzenledikleri belge, e-SMM olarak adlandırılır.

e-SMM’nin yasal olarak matbu makbuzdan bir farkı yoktur. 

Üç farklı yöntem ile e-SMM’ye geçişinizi yapabilirsiniz.

• Özel entegratör aracılığıyla
• GİB Portal aracılığıyla,
• Kendi sunucularınızdan GİB’e direkt entegre olarak.

GİB portal üzerinden e-SMM sorgulama işleminizi yapabilirsiniz.

e-İrsaliye

Sevkiyatlarınızı kolaylıkla takip ve kontrol altına aldığınız elektronik belgeleme sistemi: e-irsaliye. Sevk ve taşıma irsaliyesi olarak iki tip irsaliye vardır.

e-İrsaliye bu tip irsaliyeler arasında daha çok sevk irsaliyesi yerine geçecek, yani ürünü teslim alan kişiye iletilecek irsaliyedir. Taşıma irsaliyesi ise yine araçta kağıt olarak bulunması zorunlu irsaliyedir.

Gelir İdaresi Başkanlığı’nın son düzenlemesi sonrasında, e-irsaliyeye geçiş zorunluluğu kapsamında bazı düzenlemeler yapıldı. Buna düzenlemelere göre 2021 ve müteakip hesap dönemlerine ait ciro haddi, 25 milyon TL'den 10 milyon TL’ye indirildi.

e-Defter

e-Defter, Vergi Usul Kanununa ve Türk Ticaret Kanununa göre elektronik ortamda tutulması zorunlu olan; basılmayan, değişmezliğinin ve doğrulunun garanti altında olduğu defterlerin bütünüdür.

e-Belge sisteminden biri olan e-defter ile daha hızlı ve düzenli bir denetim söz konusudur. e-Deftere geçiş yapan firmalar, kağıt ortamda defter tutmaz; e-defter kullanmaya başladıkları tarihten itibaren fiziksel defterleri için kapanış tasdiki yaptırmak durumundadır.